Такаши Цүкияма хэмээх эмч сэтгэл судлал болон хүний тархины чадлыг нэмэгдүүлэх талаар олон ном зохиол бичсэн байна. Тэдний дундаас хамгийн содон нь "Бүгдийг мартахын тулд мартаж сурах" хэмээх бүтээл юм. Тус ном нь хүний тархин дахь хэрэгтэй хэрэггүй мэдээллийг "устгаж" зай гаргаснаар мэдээлэл хүлээж авах, бодох, төвлөрөх чадварыг нэмэгдүүлдэг ажээ. Өнөөдөр та бүхэнд тэдгээрээс түүвэрлэн хүргэж байна. 

Хүмүүс зүүдээ тайлж уншина гэхээр ирээдүйг нь зөгнөх гэж байна гэж ойлгодог. Гэвч үнэндээ зүүд нь таны дотоод ертөнцийн толь юм. Тиймээс сэтгэцийн эрүүл мэндээ шалгахын тулд зүүдний цаад утгыг олох шаардлагатай аж. Энэ үүднээс та бүхэнд сэтгэцийн асуудалтай хүмүүс яг юу зүүдэлдэг тухай хүргэхээр бэлтгэлээ. 

Бусдын болон өөрийнхөө гаргаж буй ааш, үйлдлийг ойлгохгүй, тайлбарлаж чадахгүй тохиолдол зөндөө л гардаг биз дээ. Тэр бүхнийг бий болгодог хүчин зүйл бол сэтгэл зүй хэмээх маш нарийн төвөгтэй бөгөөд сонирхолтой сэдэв билээ. Ингээд та бүхэнд хүний сэтгэл зүйн байгалаас заяасан онцлогийг ашиглах 10 аргыг хүргэж байна.

Хүн төрөлхтний бараг 80 хувь нь тогтмол ямар нэгэн зорилго тавьдаг ч төдийлөн хүрч чаддаггүй. “Би одоохондоо бэлэн биш байна. Дараа долоо хоног, дараа сараас эхлэе” хэмээн хойшлуулсаар л байдаг. Заримдаа бидэнд зорилгодоо хүрэх анхны алхмыг хийхэд хүртэл зориг дутдаг. Товчхондоо бид залхууралдаа дийлдэж, шалтаг тоочсоор байдаг юм. Ингээд та бүхэнд залхууралтай тэмцэх Японы шилдэг аргыг хүргэе. 

1973 онд Америкийн сэтгэл судлаач Дэвид Розенхан "Сэтгэцийн өвчтэй хүмүүсийн дундах эрүүл хүмүүс" гэх туршилтыг явуулсан бөгөөд үүний үр дүнд сэтгэцийн эрүүл мэндийн салбар тэр чигтээ оршин тогтнох нь эргэлзээтэй болж байжээ. Дэвид өөрөө энэ салбарын эмч төдийгүй хэд хэдэн нэр хүндтэй их сургуулийн багш байсан тул сэтгэл мэдрэлийн оношлогооны аргуудын найдвартай байдал, мөн хүмүүсийг буруугаар оношлох нь хэр их байгааг тогтоохоор шийджээ. 

Хүний бодол санаа, сэтгэл зүй гэдэг бидний бүрэн гүйцэд таньж мэдээгүй зүйлсийн нэг билээ. Сэтгэл судлаачид хүмүүсийн сэтгэл санаа хэрхэн өөрчлөгддөг, юунаас хамаарч хувирдаг болохыг судалж, олон нээлтүүдийг хийсэн байдаг. Тэр ч утгаараа бид танд сэтгэл зүйн хамгийн хачирхалтай 14 баримтыг хүргэж байна.

Аливаа хүний зэмшсэн мэргэжил, түүний дагуу өдөр тутамдаа хийдэг үйлдэл гэдэг тухайн хүний зан төлөв цаашид хэрхэн өөрчлөгдөхөд хамгийн их нөлөөлдөг билээ. Мэдээж хэрэг авах гээхийн ухаанаар аль сайн талыг нь өөртөө шингээж авч болох ч ихэнх хүнд гүн гүнзгий "уршиг" үлдээдэг ажлууд гэж байдаг аж. Өнөөдөр та бүхэнд сэтгэлзүйд маш том нөлөө үзүүлдэг тэдгээр мэргэжлүүдийн талаар хүргэхээр бэлтгэлээ. 

Депресс буюу сэтгэл санааны гүн хямралын шинж тэмдэг нь ерөнхийдөө гуниглах, түгших, сөрөг зүйл бодох болон өөрийгөө бусдаас тусгаарлахаар илэрхийлэгдэнэ. Гэхдээ зарим тохиолдолд эдгээр шинж тэмдгээс бусад онцгой шинж тэмдэг илрэх нь ч бий.  “Би депресстээд байна" гэж сүүлийн үед хүмүүс маш ихээр ярих болсон хэдий ч уйтгар гуниг болон бодит депрессийн ялгааг төдийлөн мэддэггүй. Уйтгар гуниг нь хэдийгээр хүнд байдаг ч хэсэг хугацааны дараа арилах бол депресс нь өвөрмөц шинж тэмдэг бүхий сэтгэцийн эмгэг юм.

Өөрийн хүссэнээ хийх нь таны эрх. Өглөө 6 цагт босмооргүй байвал босохгүй байж болно. Үдээс хойш эхэлдэг ажил эрт орой хэзээ нэгэн цагт танд олдох л байх. Хоолны дэглэм баримааргүй, махлаг хэвээрээ үлдэхийг хүсч болно. Таны л хувийн амьдрал шүү дээ. Энэ мэтээр та бүхнийг хийж болох ч өөрийн дотоод амар амгаланг ийм байдалтайгаар олно гэж хүлээгээд хэрэггүй. Гэхдээ та бусдын зөвлөгөөг сонссоноор амьдралаа дээшлүүлж чадна. 

Заримдаа таны толгойд хүнд хэлэхээс ч санаа зовмоор аймшигтай, бас гажиг  бодлууд орж ирдэг үү? Эсвэл ямар нэгэн байж боломгүй зүйл хиймээр санагдах үе тохиолддог уу? Тэгвэл хүнд яагаад ийм бодол төрдөг талаар бид сонирхолтой мэдээллийг хүргэе. Энэ бүхэн ихэнхдээ бидний өвөг дээдсээс гаралтай байдаг гэнэ шүү.

АНУ-ын Эллен Лангер (Ellen Langer) хэмээх эмч настай хүмүүсийн тухай хийсэн нээлтүүдээрээ ихээхэн алдартай нэгэн билээ. Тэрээр 1967 онд Коннектикут дахь Арден-хаус гэх асрамжийн газарт орчин үеийн геронтологийг орвонгоор нь эргүүлсэн судалгаа хийсэн байна. Лангер хөгшчүүлийг асарч тойлох нь сайн зүйл биш, харин ч эсрэгээрээ тэдний "өдрүүдийг" богиносгодог болохыг баталсан бөгөөд заримдаа хэт их санаа зовох нь хүнийг хөгшрөлт, өвчин эмгэгээс илүү хурдан үхэлд хүргэдэг гэж дүгнэжээ.

Сэтгэл хямралын архаг хэлбэрийг сэтгэлийн гутрал гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ нь тухайн хүний ​​мэдрэмж, сэтгэн бодох чадвар, үйл хөдлөлд сөргөөр нөлөөлдөг сэтгэцийн эмгэг юм. Сэтгэлийн гутрал нь нийтлэг өвчин бөгөөд азаар эмчлэгддэг аж. Дэлхий даяар сэтгэл гутралаар жилд 15 насанд хүрэгч тутмын нэг нь өвддөг бөгөөд зургаан хүн тутмын ​​нэг нь амьдралдаа дорж хаяж нэг удаа сэтгэл гутралд ордог гэсэн тооцоо гарчээ.