Та өөрийгөө эвдэрхий сансрын хөлөг дотор суун дэлхийг тойрон эргэлдэж, нүдэнд тань тодоос тод харагдах төрөлх гаригтаа хэзээ ч амьд буцаж очихгүй гэдэгтэй эвлэрч байна гээд төсөөл дөө. Яг ийм шаналалыг Зөвлөлтийн сансрын нисэгч Владимир Комаров мэдэрсэн юм.

Сансарт хэдхэн цаг болсон хүмүүсийн биед хүртэл өөрчлөлт гарч эхэлдэг болохыг эрдэмтэд баталсан. Мэдээж хэрэг амьдарч буй орчин солигдох үед ямар ч амьтанд бие физиологийн өөрчлөлт гарч, дасан зохицох хэрэгтэй болно. Хүн огт өөр уур амьсгалтай ертөнцөд очиж амьдарвал гадаад төрх нь эрс өөрчлөгдөх нь мэдээж. Өнөөдөр та бүхэнд хүн харь гараг дээр амьдардаг байсан бол ямар төрхтэй болох талаар хүргэж байна.

ОХУ-ын Алтайн хязгаарын оршин суугчид өдөр бүр гайхамшигтай үзэгдлийг харж баясдаг. Цасаар хучигдсан сүрлэг уулс, өтгөн нарсан ой, ёроолыг нь ч харж болох тунгалаг устай нууруудыг харахад хэн бүхний мэлмий баясах нь мэдээж. Эдгээр өндөр уулсын дунд тосгоноос тосгон руу явахад хэдэн цаг шаардлагатай болох нь бий. Гэхдээ нутгийн оршин суугчдад уйдах зав гардаггүй бөгөөд тэдний өдөр тутмын амьдралд малаа хариулахаас авахуулаад сансрын хөлгүүдийн үлдэгдлийг цуглуулах гээд санаа зовох зүйлс олон байдаг гэнэ. 

Хүн төрөлхтөн тэнгэрийг ажиглаж эхлэснээс хойш, биднээс өөр, дэлхий шиг ертөнц байх боломжтой үгүйг гайхширсаар ирсэн. Сар луу зорьсон аялал маань бидэнд гараг амьдрах боломжгүй, зэлүүд байдагийг таниулж өгсөн ч, Нарны аймгийн бусад гарагууд одоо ч өөр амьдрал тээж байх өндөр боломжтой байгаа. Жишээ нь Буд гараг үүлэн хөвөөн дээр амьд организм амьдардаг байх магадлалтай. Бархасбадийн дагуул Европиа, Санчир гарагийн Энцеладус нарын газрын гүн дэхь шингэн усанд амьдрал бялхаж байж болно. Бархасбадийн Титан дахь шингэн метанан нууруудаас ч хүртэл этгээд амьд биетдийг хайж болох гайхалтай газар.

1960-аад онд АНУ хүн төрөлхтний түүхэнд үлдсэн хамгийн хачирхалтай туршилтуудын нэгийг хийсэн нь дэлхийн тойрог замд олон сая зэс зүүг гаргасан явдал байв. Тухайн цаг үед энэхүү  ойлгомжгүй үйлдэл нь дэлхий даяар асар их эсэргүүцэлтэй тулгарч, хүмүүсийн эгдүүцлийг ихээр хүргэж байжээ.

2018 онд нэгэн чулуулаг биет манай нарны аймаг дундуур аялж байсныг астрономчид олж илрүүлээд, хүн төрөлхтөнд бүртгэгдсэн анхны "одод хоорондын орон зайн биет" гэж дүгнэсэн юм. Үүнээс хойш тэрхүү биетийг эрдэмтэд харь гаригийн технологиос бүтсэн зүйл, унтарсан сүүлт од, энгийн солир, эсвэл хатуу төлөвт орсон устөрөгчийн бөөгнөрөл гэх мэтээр янз бүрийн таамаглал дэвшүүлсээр иржээ.

Бидний амьдарч буй гарагийн хувьд нарыг 365 хоногт буюу 8760 цагийн дотор тойрон эргэснээр нэг жил өнгөрдөг билээ. Тэгвэл эрдэмтэд "GJ 367b" гэх нэгэн хачирхалтай жижиг гарагийг нээсэн бөгөөд тус гараг нь 7.7 цаг тутам нэг удаа "нар"-аа тойрон эргэдэг болохыг мэдээлжээ.

Өдгөө агаар мандалд орж ирээд шатаж дууслаа хэмээн мэдээгээр олонтаа харагддаг биетүүдээс эхлээд 10 км хүртэлх диаметртэй аварга том харийн биет дэлхийг мөргөж аймшигт сүйрэл авчирч байсан түүх олон бий. Тухайн солир эсвэл толир нь хэмжээний хувьд жижиг байвал агаар мандалд замхран үгүй болох магадлал өндөр боловч том хэмжээний биет нэгэнт дэлхий рүү чиглэн ирсэн үед хүн ам сийрэг бүс нутагт унахыг хүсэн залбирахаас өөр арга үгүй ажээ. 

Хүн төрөлхтөн сансрын уудмыг эзэгнэж эхэлснээс хойш бүхий л төрлийн хиймэл дагуулыг пуужинд "дайж явуулах" замаар хөөргөх уламжлалт аргыг ашиглаж ирсэн билээ. Манай улс ч гэсэн анхны хиймэл дагуул болох "Мазаалай"-г энэ аргаар тойрог замд оруулсан. Тэгвэл Америкийн SpinLaunch хэмээх стартап компани маш бага зардлаар хиймэл дагуулыг дэлхийн тойрог замд хүргэх өвөрмөц арга сэджээ.

1977 онд НАСА хагас сарын зайтай "Вояжер 1" ба "Вояжер 2" нэртэй хоёр судалгааны станцыг сансарт хөөргөсөн нь түүхэнд бичигдэхээр үйл явдал байлаа. Тус хоёр төхөөрөмж нь хүний хүрч чадахгүй сансрын гүн рүү аялж мэдээлэл илгээх зорилготойгоор бүтээгдсэн аж. "Вояжер 1" нь Бархасбадь болон Санчирыг, "Вояжер 2" Тэнгэрийн ван, Далай ван зэрэг гарагуудыг судлах даалгавартай байсан юм. 

Сансарт ниссэн анхны эрэгтэй болон эмэгтэй нисэгчид хоёул ЗХУ-аас төрсөн байдаг. Тэрхүү сансарт ниссэн анхны бүсгүй бол Валентина Терешкова юм. АНУ өөрсдийн сансрын хөтөлбөрөө амжилттай эхлүүлсний дараа эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөөх байгууллагууд тус улсын эрх баригчдаас эмэгтэй хүнийг сансарт нисэхийг шаардаж байв. Үүнийг мэдсэн ЗХУ-ын 2 дахь сансрын нисгэгч Сергей Королёв удирдагч Хрущевт хэл хүргэсэн бөгөөд өрсөлдөгчөөсөө хоцрохгүйн тулд даруй эмэгтэй сансрын нисэгчийн хөтөлбөр эхлүүлсэн гэдэг. 

Ангараг гараг руу аялах анхны хүнтэй хөлгийн нисэгч нь эмэгтэй хүн байх хэрэгтэй гэсэн үзэл баримтлалын талаар та өмнө нь олж дуулж байсан уу? Уран зөгнөл мэт боловч биелэхэд тун ч ойртоод буй Ангараг гарагтай холбоотой төслийн нэгэн хачирхалтай зүйлийн нууцийг танд дэлгэж байна.