Сэтгэл хөдлөлөөрөө уйлах нь зөвхөн хүн төрөлхтөн бидэнд байдаг гуниг болон уй гашууг илэрхийлэх нэгэн томоохон дэвшил юм. Гэвч уйлахыг сэтгэлийнхээ удирдлагыг алдах таагүй зан авир хэмээн ойлгох нь олон. Уйлах нь ихэнхдээ хэт их сэтгэл хөдлөл болон тэвчээрээ алдахтай холбоотой байдаг ба төлөвшлийн дутагдал болон балчир настай холбож ойлгох нь их байдаг учир уйлахыг муу зан авир мэт ойлгох тохиолдол цөөнгүй бий. Түүнчлэн уйлахыг хүйс болон догь байдалтай хамааруулж сэтгэл санааны хэврэг байдал гэж үзэн эмэгтэйлэг хэмээн тодорхойлох нь олон билээ.

Америкийн Кентаки мужийн их сургуулийн эрдэмтэд нэгэн сонирхолтой судалгаа хийжээ. Тэд эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн нүүрний хэлбэр, төрхөөс хамгийн сэтгэл татам шинж чанаруудыг нь тодорхойлохыг оролдсон байна. Судалгааны үр дүнд тэд хайсан зүйлээ олсон бөгөөд тэдгээр онцгой шинж чанаруудыг олны танил алдартай жүжигчдийн царай төрхөөр жишээ аван танд сонирхуулъя. 

Дэлхий даяар өдөр бүр олон төрлийн гэмт хэргүүд үйлдэгдэж байдаг. Гэвч хүний нийгмийг бүхэлд нь айдаст автуулж, олон арван жилийн хойно ч олны сонирхлыг өөрийн эрхгүй татсаар буй хэргүүд төдийлөн олон биш билээ. Гэхдээ аливаа гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлж, ахин тийм үйл явдал гаргахгүй байх үүднээс тухайн хэрэг чухам ямар шалтгаанаар, хэрхэн болж өнгөрсөн тухай мэдээллийг үнэн бодитоор хүргэж байх нь зүйтэй юм.

Сэтгэл судлаачийн зөвлөж буйгаар хамгийн аз жаргалтай хүн хариуцлагаас зугтаж чаддаг гэнэ. Жинхэнэ аз жаргал гэж юу вэ? Магадгүй аз жаргал гэдэг өдөр бүр хэн нэгнээс хамааралгүй бусад хүн танд саад болохгүй байхыг ч хэлж болох юм. Хэрвээ та өөрт байгаа зүйлсдээ сэтгэл хангалуун урагш алхдаг бол танд баяр хүргэе. Та аз жаргалаа олжээ.

Та бүхэндээ дэлхийн өнцөг булан бүрийн халуун үйл явдлыг тоймлон "Дэлхийн мэдээг цөөн үгээр" булангаараа хүргэж байна. Эрдэмтэд ирээдүйн дэлхийн температур хүний амьдрах чадварт нөлөөлөх хэмжээнд хүртэл нэмэгдэнэ хэмээн анхааруулав, Украины Тагнуулын албаны дарга Владимир Путин хорт хавдартай болохыг бүрэн баталж байна, Хойд Солонгосын эсрэг гаргасан НҮБ-ын аюулгүйн зөвлөлийн тогтоолд ОХУ болон БНХАУ хориг тавилаа зэрэг мэдээллүүдээс түүвэрлэн бэлтгэлээ.

Хэрэв дэлхий дээрх бүх вирус гэнэт устчихвал дэлхий одоогийнхоос маш өөр болох гэнэ. Гэхдээ ямар гэж? Сайн уу? Муу юу? Вирус нийгэмд тархсанаар хүн төрөлхтөнд асар их хохирол учруулдаг. Тоолж барамгүй олон хүн нас барж санхүү эдийн засгийн хүндрэл ч үүсгэдэг. 1918 онд тархсан Испани ханиад буюу H1N1 вирусний нөлөөгөөр 50-100 сая хүн нас барж, зөвхөн цэцэг өвчний улмаас 20-р зуунд 200 сая орчим хүн нас барж байсан. Харин одоо дэгдээд буй "Ковид-19" нь энэхүү эцэс төгсгөлгүй үргэлжлэх цар тахлын нэг юм.

Сайн найз тань тантай “Сайн уу, сонин юу байна” гэж мэнд мэдэхийн оронд “хав-хав” хэмээн хуцаж, гар барихын оронд хацрыг тань долоож, хамтдаа ширээний ард сууж оройн зоог идэхийн оронд шалан дээр нохойн идүүрээс хоол долоож байна гээд төсөөлөөд үз дээ. Энэхүү үйл явдал английн Норфволкийн иргэн Каз Жеймс (Kaz James)-ийн гэр бүлийнхэнд үргэлж тохиолддог бөгөөд тэрээр нохойн амьдралаар амьдрахаар шийдсэн байна. Ингээд британи залуугийн нохой мэт амьдрал хэрхэн өрнөдөг талаар сонирхоцгооё.

Хорвоо ертөнц, байгаль эх дэлхийд үзэж, харах гоё сайхан зүйлс дуусашгүй арвин бөгөөд тэр бүгдийг өөрийн нүдээр үзэх шиг сайхан зүйл гэж үгүй. Ялангуяа машинтай хүрээлэн буй байгаль орчноо тольдон харах шиг сайхан зүйл байхгүй. Тиймээс машинтай аялах дуртай хэн бүхний заавал очиж үзэх 15 газрыг танилцуулж байна.

Хүний бие организм гэдэг өөрөө бүхэлдээ бас нэг дэлхий юм. Тиймээс ч эрдэмтэд хүний биеийн зарим эрхтний гүйцэтгэх үүргийн талаар одоог хүртэл ямар нэгэн тодорхой шийдэлд хүрээгүй байна. Тэгвэл ямар эрхтнүүдийн гүйцэтгэх үүрэг одоог хүртэл тодорхойгүй байгаа юм бол?

20-р зууны дунд үед анхлан судлагдаж байсан цэцэг өвчний нэг төрөл болсон энэ вирус нь ханиадтай ижил шинж тэмдэгтэй бөгөөд тууралт гардгаараа энгийн ханиадаас ялгаатай. Түүнчлэн хүнийг үхэлд хүргэх магадлал багатайд тооцогддог өвчин юм. Баруун болон Төв Африкийн орнуудад зорчсон иргэдээс ихэвчлэн илэрдэг эл өвчний тохиолдол энэ сар гарснаас хойш дэлхийн хэд хэдэн орнуудад батлагдаад байна. Тухайлбал Их Британийн Эрүүл мэндийн аюулгүй байдлын агентлаг 9 тохиолдолд батлагдсан хэмээн мэдэгдсэн бол Португали улсад 14, Испани улсад 23 сэжигтэй тохиолдолд бүртгэгдээд байгаа аж.

1920-оод оны согтууруулах ундааны эсрэг хориг тавьсан цаг үед биеэ үнэлэлт, мөрийтэй тоглоом, архи худалдаалах бизнес хийж 20-р зууны Америкийн нийгмийн хамгийн дуулиант этгээдүүдийн нэг болсон Ал Капоне 1899 онд Нью-Йорк хотын Брүүклин дүүрэгт Италиас ирсэн ядуу цагаач гэр бүлд мэндэлжээ. Тэрбээр 1929 оны Гэгээн Валентины өдрийн цуст хядлагын хэрэг, 1931 онд татвараас зайлсхийсэн хэргүүдэд тус тус буруутгагдан 6 жил хагасын хорих ял эдэлж байсан бөгөөд 1947 онд Майами хотод нас эцэслэжээ. Хэдийгээр хорвоог орхиод 80 гаруй жил өнгөрсөн ч түүний дуулиант түүхүүд одоог хүртэл яригдсаар байна.

Таны алжаалыг тайлах "Элдэв зургууд"-ын шинэ дугаарыг хүргэж байна. Инээд хөөр бэлэглэж, хараа булаах дараах зургуудаар бид амьдралын баяр баясгаланг юунаас ч олж харж болдгийг гэрчлэхийг зорилоо. Амралтын өдрөө хайртай хүмүүстэйгээ хамт ая тухтай, сайхан өнгөрүүлээрэй.