"Фэйсбүүк"-т нэвтрэхийн тулд маш их асуултанд хариулж, нэлээд дэлгэрэнгүй "анкет" бөглөх шаардлагатай байдгийг манай уншигчид сайн мэдэх биз ээ. Тэгвэл энэ нь ямар зорилготой юм бол? Зарим цахим сүлжээнүүд тийм олон зүйл шаарддаггүй шүү дээ гэж та гайхаж байгаа бол, бидний бэлтгэсэн мэдээллийг уншаарай. Учир нь бид та бүхэндээ зориулан уг сошиал сувгийн биднийг мөрддөг болон түүний зорилго, мөн энэхүү мөрдлөгөөс хэрхэн сэргийлэх тухай маш чухал мэдээллийг хүргэхийг зорилоо. 

Орчин үед олон нийтийн сүлжээ, цахим орчин бидний амьдралын салшгүй нэг хэсэг болжээ. Тэр тусмаа төрөл бүрийн мессеж аппликейшн ашиглан хувийн хэрэг, ажил төрлөө амжуулдаг болсон билээ. Харин бид та бүхэндээ тэдгээр аппликейшний хүн бүрийн мэддэггүй нууц тохиргоонуудыг хэлж өгөхөөр бэлтгэлээ. Та сурч аваад техник технологийг бүрэн утгаар нь ашиглаарай.

Хүн болгон багаар бодоход 1-2 цахим сүлжээг ашигладаг. Бид цахим сүлжээний тусламжтайгаар найз нөхөд, гэр бүлийнхэнтэйгээ харилцаж, өдөр тутмынхаа амьдралыг хуваалцдаг. Гэхдээ ихэнх тохиолдолд хүмүүс "Facebook", "Twitter" зэрэгт зөвхөн ойр дотны хүмүүс нь байдаг юм шиг санадаг боловч үнэн хэрэгтээ маш олон хулгайч, залилагч, хууран мэхлэгч нар дүүрэн байдгийг тэр бүр сайн мэддэггүй. Тэд таны цахим сүлжээнд оруулсан зураг, бичсэн зүйлс гээд бүхнийг нүд салгалгүй ажин, өөрт хэрэгтэй зүйлээ олж мэдэхийг тандаж суудаг. Гэхдээ та айх хэрэггүй бөгөөд дараах зүйлсийг цахим сүлжээндээ нийтлэхгүй байхад л болох юм.

Өнөө цагт техник технологи маш хурдацтай хөгжиж байгаагийн хэрээр бидний амьдрал цахим ертөнцтэй салшгүй холбоотой болсон билээ. Бяцхан хүүхдүүд хүртэл "browser", олон нийтийн сүлжээ зэргийг мэддэг болсон нь нууц биш юм. Үүний хэрээр цахим ертөнцийн халдлага ихсэж, бусдад хувийн мэдээллээ алдах явдал газар авч байна. Тэгвэл үүнээс хэрхэн сэргийлэх вэ? Энэ тухай маш хэрэгтэй зөвлөгөөг "Тагнуулын Төв Газар"-ын тагнуулч байсан Эдвард Сноуден (Edward Snowden) өгснийг бид та бүхэндээ нэмэлт хачиргүйгээр хүргэж байна.

Улаанбаатар хотод 410000 орчим, улсын хэмжээнд нийт 675000 орчим тээврийн хэрэгсэл бүртгэлтэй байдаг. Тэгэхээр тээврийн хэрэгсэл жолоодох насанд хүрэгсдийн дийлэнх хувь нь машинтай гэсэн үг. Тэгвэл хүн бүрийн хэрэглээ болсон хурдан хүлэг хурд, хүчтэй байхаас гадна аюулгүй байдлыг тань сахин хамгаалах ёстой билээ. Харин үүний тулд танд доорх зүйлүүд зайлшгүй хэрэг болох ажээ. Хэзээд, юунд ч бэлтгэлтэй байх хэрэгтэй шүү дээ!

Мэдэхгүй бүхэнд хариулж, бидний өдөр тутмын амьдралын салшгүй хэрэглээ болсон "Google"-д талархаж, баярлахгүй байхын аргагүй. "Google"-ийн хайлтанд байхгүй зүйл гэж үгүй бөгөөд хүмүүсийн цаг хугацааг хэмнэж, яарч сандарсан үед хамгийн найдвартай нь байж чаддаг билээ. Харин "Google"-ийг бид хангалттай сайн ашиглаж чаддаггүй бөгөөд хүн бүрийн мэдээд байдаггүй сонин содон зүйлс олон байдаг аж. Ингээд хамтдаа нууцыг тайлж, мэдлэгийн цар хүрээгээ тэлцгээе. 

Техник технологи хөгжихийн зэрэгцээ хүмүүсийн амьдрал өдөр ирэх тусам хурдацтайгаар урагшилж байгаа билээ. Үүний нэг тод жишээ бол өнөөдөр хүн бүр ухаалаг утас хэрэглэх болсон явдал юм. Тэгвэл хүмүүс ухаалаг утсыг бүрэн гүйцэт ашиглаж чаддаг болов уу? Магадгүй үгүй байж болох юм. Тийм ч учраас бид та бүхэндээ ухаалаг утсан дээрх таны заавал мэдвэл зохих 8 нууцыг дуулгахаар бэлтгэлээ. 

Та машинтай юу? Эсвэл машин авахаар төлөвлөж байна уу? Машинтай ч бай, үгүй ч бай, хүн болгон манайх шиг цаг ууртай газар машин асаах нь нэлээд бэрх даваа гэдгийг мэднэ. Тэгвэл бид танд хичнээн ч хүйтэн байсан хөл дүүжлэх унаагаа асаахад тань туслах үнэтэй 4 зөвлөгөөг хүргэхээр бэлтгэлээ. 

Техник технологи зогсолтгүй хөгжсөөр байгаагийн зэрэгцээ хүмүүсийн оюун санаанд хүртэл ихээхэн өөрчлөлт гарч байгаа билээ. Өндөр хөгжилтэй орнууд аль болох байгалийн гэсэн бүхнийг хэрэглэж, бидний үр хүүхэд төрөлхөөсөө байгальд ээлтэй төрж байгааг анзаарсан биз ээ. Тэгвэл ойрын ирээдүйд, бүр тодруулж хэлбэл 2050 онд ямар өөрчлөлт гарах бол? Ингээд хамтдаа 2050 он хүртэл амьд явах ямар шалтгаан байгааг хамтдаа сонирхоцгооё.

Одоо цагт хөгшин залуу, эрэгтэй, эмэгтэйгүй машин хөлөглөх болсон. Машин нэгэнт тансаг хэрэглээнээс гарч, өдөр тутмын хэрэгцээ рүү шилжжээ. Гэхдээ машин дотроосоо эд зүйлээ алдах явдал ихсэж, иргэд бухимдах болсон билээ. Тэгвэл бид танд анхааруулж, сэрэмжлүүлэх үүднээс дараах мэдээг бэлтгэлээ. Юмыг яаж мэдэх вэ, анхаарал болгоомж хэзээд ч илүүдэхгүй шүү дээ.

Ний нуугүй хэлэхэд өнөөдөр хүн бүр шахуу ухаалаг гар утас хэрэглэх болсон билээ. Гэвч хүмүүс утсаа бүрэн гүйцэт хэрхэн ашиглах ёстойг тэр бүр сайн мэддэггүй. Тэгвэл бид та бүхэндээ зориулан ухаалаг гар утас хэрэглэдэг хүн бүрийн заавал мэдэж байх ёстой 10 чухал тохиргоог хүргэхээр бэлтгэсэн юм. 

Өнөө цагт бэлэн мөнгөөр бус картаар төлбөр тооцоо хийх нь элбэг болсон. Биедээ бэлэн мөнгө авч явснаас карт авч явах нь хамаагүй хялбар, мөн эрсдэл багатай гэж боддогтой биз ээ. Гэвч сайныг үргэлж саар зүйл дагаж байдагчлан, картны мөнгийг хулгай хийх явдал гарч болзошгүй гэх үүднээс бид танд дараах мэдээг хүргэхээр бэлтгэлээ. Та дэлгүүр, ресторан, шатахуун түгээгүүрийн газар тооцоо хийхдээ карт уншуулдаг бол үүнийг заавал анхаараарай.