Олон хүн энэхүү «мексик водка»-г амсаж үзсэн байх. Энэ ундааны хямд төрлийг баарнуудад зардаг. Нимбэг болон давсаар амтласан байдаг. Жинхэнэ текилаг коньяк уухтай адил хэрэглэдэг. Ямар нэг идэх юмаар даруулдаггүй. Анх XVII зуунд мексикийн Халиско мужийн Текила гэдэг хотод хийж эхлэсэн. Нэр нь хотынхоо нэртэй адилхан. Энэ нэрийг махчилж орчуулбал: «татвар төлдөг газар» гэсэн утгатай.
Текилаг мексикт өргөн тархаж ургадаг агава хэмээх үрт цэцэгт ургамалаар хийдэг. Агаваг боловсруулдаг химадор хэмээх тусгай мэргэжил бий. Ийм мэргэжилтэй хүн агаваг олж боловсруулдаг. Текилаг өмнөд Мексикийн уугуул оршин суугчид майячууд биш, испаний конкистадорууд анх сэджээ. Индейчүүд агавагийн эссэн шүүс болох пулькег уудаг байж. Харин испанчууд америк тивд спирт боловсруулах технологийг зөөж авчирчээ. Зурган дээр текилаг хийдэг гол түүхий эд цэнхэр агава харагдаж байна.
Агава текилагийн түүхий эд болохын тулд 7-10 жил ургасан байх шаардлагатай хэмээн зарим нь үздэг. Бас зарим нь үүнийг бага. 12 жил ургасан байх хэрэгтэй гэдэг аж.
Химадорууд (агава-г боловсруулдаг хүн) нь эрүүл чийрэг, хүч тэнхээтэй хүмүүс байх ёстой гэнэ. Жил тойрон халуун шатаам наран доор ажиллаж агаваг тусгай као гэдэг нэртэй хүрзээр хяргаж авна. Гол нь агавагийн гол хэсэг болох пинья (испаний – ананас) хэмээх булцууг гэмтээлгүй гаргаж авах ёстой.
Химадорууд пиньиг гаргаж аваад зууханд хийж жигнэнэ. 1 шил текилаг ойролцоогоор 9 килограмм пиньигээр хийнэ. Зууханд жигнэсний дараа «ананас» зөөлөрнө. Тэгээд шүүсийг нь шахаж эхлэнэ. Нийт 46 цаг зарцуулна. Үүний 26 цаг нь жигнэхэд, үлдсэн нь хөргөхөд зарцуулагдана.
Жигнэсний дараа зүсэхэд ийм байдалтай харагдана.
Амт нь сайхан. Урт дагуу ширхэгтэй. Шүүсийг нь гаргаж аваад үлдэгдлийг нь хаядаг. Саахарын нишэнгтэй адил.
Жигнэсэн пиньиг хэрчээд тусгай дамжлага шугам дээр тавьж дараа нь шүүсийг нь шахна.
Эрт үед шүүсийг шахахдаа пеньиг тээрэм дээр тавьж морь, илжигний хүчийг ашиглан эргэлддэг бул чулуугаар дарж шахдаг байжээ.
Агавагийн шүүсэнд жимсний модноос гаргасан байгалийн гаралтай эсгэгч хийснээр ундаа 5 хоногийн дотор эснэ. 5%-ийн спиртэн ундаа ингэж бий болно. Энэ ундааг Мексикийн уугуул оршин суугчид эртнээс уудаг байжээ. Үүний дараа анхны дистилляци хийж тусгай машинаар зайлна. Уг машиныг аламбикес буюу аламбик гэж нэрлэдэг.
Дээр үед аламбикиг зэсээр хийдэг байсан нь ингэж харагдана.
Энэ машинд шүүсийг 80 градус хүртэл халаана. Машины толгойн дээд хэсэгт этанол, метанол ялгарна. Дунд гол хэсгийг El Corazon (зүрх гэсэн утгатай) гэж нэрлэдэг. Доод хэсгийг сүүл гэнэ. Сүүл хэсэгт бохир зүйлс хуримтлагдана. Дистилляцийг хоёр удаа хийнэ. Эхний удаа 3 цаг, дараа нь 6 цаг хийнэ. Хоёр дахь дистилляцийн дараа текила мөнгөлөг (blanca) тунгалаг өнгөтэй болно. Ундааны градус 55%-д хүрнэ. Ус нэмнэ. Ингэснээр градус 38-40-д хүрнэ. Ер нь 2 төрлийн текила байдаг. 100% — агава ба текила – миксто. Миксто гэдэг нь 51% агава агуулсныг хэлнэ. Бусад нь нэмэлт бодисууд. Жишээ нь, нишингийн саахар, эрдэнэ шишийн сироп гэх мэт. Мексикчүүд өөрсдөө текила микстог нэг их тоодоггүй. Хэрэв шилний гадна "100% agavа" гэж бичээгүй бол уухыг нэг их боддоггүй. Орост зардаг текила нь «Olmeca”, «Sauza” нэртэй миксто. «Jose Cuervo” нэртэй хуучин маркийн текила миксто ч байдаг. Энэ хуучин маркийн текилаг Хосе Мария Куерво 1795 онд үйлдвэрлэх лицензийг анх худалдан авсан байдаг.
Хоёр дахь дистилляцийн дараа ундааг шилэнд савлаад «Tequila blanco” нэр өгнө. Ундааны үлдсэн хэсгийг цагаан царс модоор хийсэн торхонд дарна. Хэдэн жилийн дараа ийм ундаа хамгийн үнэтэйд тооцогддог.
Торх дүүрэн текила ойролцоогоор 200,000 мексик песо. АНУ-ын долларт шилжүүлбэл 15,000 болно.
Текилаг агуулдаг торхыг хийхийн тулд модны дотор талыг эхлээд шатааж хар болгоно.
Торх бүрд 5 удаа л текилаг хадгална. Хадгалалт бүрийн дараа ханыг нь хусаж цэвэрлэнэ. Дахин харлуулж түлснээр дараагийн хадгалалт явагдана. Цагаан царс модоор хийсэн торх текилаг шаравтар өнгөтэй болгоно.
Текилаг дараахи маягаар ангилна. Үүнд: 1). Blanca – торхонд дараагүй текила. Тунгалаг өнгөтэй. Харин plata – торхонд 60 хоног дарсан. Шаргал өнгөтэй.
2). Mixto Gold –blanca-тай адил ундаа. Нэмэлт бодлис хийснээр өнгөтэй болдог.
3). Reposado (сойсон) – текила бол торхонд 2-11 сар дарсан байдаг.
4). Anejo (хуучин) – 1-3 жил дарсан текила.
5). Extra anejo – 3-аас дээш жил дарсан.
Сүүлийн текила франц коньяктай адил «ХО».
Өнөө үед текилаг Мексикт үйлдвэрлэхийг зөвшөөрдөг. Гэхдээ ихэвчлэн Халиско мужид. Бас өөр Гуанохуато, Мичоакан, Тамаулипас, Наярит гэсэн 4 мужид хийдэг. Мексик улс текилаг дэлхийн 135 оронд гаргадаг. Бусад улс текилаг Мексик улсын заасан «дистрибьютор» орнуудаас авах боломжтой.
2 жилийн өмнө «Herradura Reposado” текила Мексикт хамгийн их зарагдаж байв.
Текилаг голдуу «caballitos” нэртэй өндөр нарийхан бокалд уудаг. Ингэж уухад үнэр амт нь илүү мэдрэгддэг. Амталгаа хийхэд коньяк уудаг шиг хундганд байж болно.
Текилаг сайн чанарын гэдгийг амархан мэдэж болно. Жишээ нь, гар дээрээ жаахан асгахад хэдэн секундийн дараа алкоголийн үнэр арилж, агавагийн үнэр үлдэнэ. Текила бланка туйлын цэвэр бөгөөд хар цэггүй тунгалаг байдаг. Хэрэв хар цэгтэй байвал муу шүүсэн гэж тооцогдоно. Текила бланко-г лайма болон давстай уудаг. Бас «Текила Бум», «Текила СанРайз» маягийн коктейльд нэмж болно. Удаан дарсан сортыг тунгалаг цэврээр нь уувал зохистой. Мексикчүүд текила бланко-г хоолны өмнө, аньехо-г холны дараа хэрэглэдэг.
Мексикт «Don Julio” , “Herradura” (испан хэлнээс орчуулбал: «тах» гэсэн утгатай), «1800 anos”-ыг хамгийн их хэрэглэдэг. Эдгээр ундаа 100% цэнхэр агавагаар хийсэн байдаг.
