Агааран жийрэгтэй Дэлхийн анхны хөлөг онгоцнуудыг 1935 онд оросын зохион бүтээгч Владимир Левков бүтээжээ. Түүний удирдлага дор 1941 онд 2-5 тонн жинтэй 15 ширхэг агааран жийрэгтэй хөлөг онгоцыг бүтээж байсан байна.
Агааран жийрэгтэй хөлөг онгоцны ажиллах схем: 1- сэнс, 2- агаарын урсгал, 3- агаар шүүгч, 4- агаарыг ёроол хэсэгрүү нь оруулж, тогтоодог хормой.
Агааран жийрэг гэж нэрлээд байгаа зүйл нь хөлөг онгоцны ёроолд шахагдаж, түүнийг дээш тогтоон барих үүрэг гүйцэтгэдэг агаарын урсгал юм.
Өргөлтийн өндөр намаас хамаарч, тухайн хөлөг онгоцны төрөл бүрийн гадаргуу дээр хөдлөх чадвар янз янз байдаг.
Газрын хөрс болон усны толион дээр агаар дээр тогтох мэт байдалтай байх хөлөг онгоцнууд маш ер бусын харагддаг. Аварга том гаднах сэнснүүд нь маш хүчтэй агаарын эргэлтийг бий болгож, хөлөг онгоцны ард гадаргуугаас хамаарч, асар их усны цацраг, эсвэл цас, эсвэл тоосыг манарган оддог байна.
Агааран жийрэгтэй онгоцнууд дотор рекорд тогтоосон шилдгүүд олон байдаг. Жишээлбэл дэлхий дээрхи хамгийн том агааран жийрэгтэй хөлөг бол “Зубр” юм. Түүний хөдөлгүүрийн чадал нь 50 мянган морины хүчтэй бөгөөд агаар “залгигч” сэнснийх нь диаметр 2.5 метр ажээ.
Десантын зориулалттай “Зубр” хөлөгний үзүүлэлт, хэмжээнүүд: урт нь 57.3 метр, өргөн нь 25.6 метр, өндөр нь 21.9 метр. Усны багтаамж нь 555 л. Дээд хурд нь 111 км/цаг.
Агааран жийрэгтэй хөлөг онгоцны далай тэнгисийн гадаргуу, 2 метр цасаар хучигдсан газрын гадаргуу, мөн 2 метр орчин өндөртэй бутлаг гадаргуу дээр 3-4 метр өндөрт өргөгдсөн байдалтайгаар зорчих чадвартай. Түүнчлэн ийм хөлөг онгоцнууд шалбаагин дээр ч явж чаддаг байна.
Ердийн усан онгоцноос ялгаатай онцлог тал нь гэвэл агааран жийрэгтэй хөлөг онгоцнууд усан дээрээс шууд хуурай газар дээр гарч ирж чаддаг. Түүнчлэн бусад төрлийн тээврийн хэрэгслүүдийн хувьд зорчих боломжгүйд тооцогдох гүехэн устай, мөстэй, элстэй, цас хунгарласан цөл гээд бүх төрлийн гадаргуу дээр агааран жийрэгтэй хөлөг онгоц өлхөн явдаг учраас л жинхэнэ утгаараа газар уснаа явагч юм.
Онгоц болон нисдэг тэрэгнээс ялгаатай тал нь агаарын усан онгоцнууд нь хөдөлгөөнөө эхлүүлэхийн тулд тусгай байдлаар тоноглогдсон буулт юмуу нислэгийн талбайг огт шаарддаггүй.
Таны харж байгаа зурагт “Яков Сиверс” хэмээх зорчигч тээврийн газар уснаа явагчийг харуулжээ. Үүнийг Дээд Новгород –оос Хуучин Русса-гийн хооронд зорчигч тээвэрлэхэд зориулан бүтээсэн байна.
Ийм хөлөг онгоцны хөдөлгөөний дундаж хурд нь 50-75 км/цаг ажээ.
Нижегородын Кремль – ийн өмнөх нэгэн агааран жийрэгтэй хөлөг онгоц харагдаж байна.
Тусгай төхөөрөмж, хэрэгсэл, татлага огт хэрэггүй. Шууд л усан дээрээс эрэг рүү өөрөө гарчихна.
Энэхүү зурагны хамгийн наана нь 18 хүний суудалтай “Марс-2000” байна.
Волга голын эрэг дээр, 2011 оны өвөл.
Хөлөг онгоц урагшилж, цас мөс шаржигнана.
