1. БНХАУ-ын шударга ёс
20-р зууны эхэн үед Хятадад гэмт хэрэгтэнгүүдэд цаазын ял оноодог байсан бөгөөд энэ нь ихэнхидээ тарчлаан зовоосон удаан нас баралт байдаг байжээ. Ихэнхидээ гэмт хэрэгтэнүүдийн гэр бүлийнх нь хоригдох хугацааны зардлыг дааж чадахгүй гэсэн шалтгаанаар өөрсдөө цаазаар авах ялыг санал болгодог байсан байна.
2. Ялтангуудад зориулсан хулсан тор
3. Хулсан шон дээрх шийтгэл
Сүүлийн 10 жилийн дотор Хятад улсад ял арай хөнгөрсөн юм. Гэхдээ л эрт дээр үед байсан аймшигт ялууд одоог хүртэл хүмүүсийн сэтгэлд хар дарсан зүүд мэт хоногшсоор байгаа билээ.
4. Гинжилсэн хүн
Хятадад улс төрийн аллага хийсэн, улсын нууцыг тараасан хүний ялыг улсын тэргүүн оноодог байсан байна. Харин бусад төрлийн гэмт хэрэгтнүүдийн ялыг шүүх гаргадаг байсан бөгөөд мэдээж энэ нь мөн л тухайн хүнийг тарчлаах зорилготой байдаг байжээ.
5. Хятад аргаар амийг нь хороох
Хятадад хамар тайрах, өвдгийг нь цоолох, чих болон тавхайг нь тайрах гэсэн ял нэлээд элбэг байсан байна. Гэмт хэрэгтэнгүүдийг гал дээр түлж, нугасыг нь хугалах, эсвэл загалмайд гарыг нь хүлж наранд байлгадаг байжээ.
6. Тарчлаан зовоох
Амьдаар нь оршуулах явдал нэлээд тархмал байсан. Толгойг нь булахгүй үлдээдэг байсжээ. Энэ төрлийн үхэл нь бусад хүмүүст гэмт хэрэг хийхээс урьдчилан сэргийлнэ хэмээн үздэг байв. Мөн бэлэг эрхтнийг нь тайрах ял маш их байсан бөгөөд тэд цус алдалт, нянгаас болоод нас бардаг байсан байна.
7. Толгойгүй нөгөө ертөнц
Цаазын ялыг хэрэгжүүлэхийн тулд олон төрлийн багажийг ашигладаг байсан бөгөөд үүнд хутга, хөрөө, сүх, өрөм, зүү, мод гэх мэт зүйлс багтдаг байжээ.
8. Цаазын ялыг илүү хүндрүүлэхийн тулд “5 үе шат”-г ашиглаж байжээ.
Үүнд эхлээд тамгалаж, дараа хөл болон гарыг нь цавчиж, модоор зодож, хамгийн сүүлд нь толгойг нь цавчдаг байсан байна. Ингээд бүх үе шат дууссаны дараа олны өмнө гаргаж өлгөдөг байжээ.
9. Ард иргэдийг айлгах ял
10. Таван эрүү шүүлт
Энгийн хорих ангид төдийлөн урт хугацаагаар хорьдоггүй байсан ч энэ хоригдох хугацааны зардлыг тухайн гэмт хэрэгтний гэр бүлийнхэн төлөх ёстой байжээ. Тиймээс гэр бүлийнхэн нь ихэнхидээ цаазын ялыг хүлээн зөвшөөрдөг байсан байна.
11. Цаазын ялын дараа
Улс төрийн ажилтныг хараах, муугаар хэлсэн, хулгай хийсэн тохиолдолд «цзя» хэмээх хавтанг зүүлгэдэг байсан байна. Энэ төрлийн ял нь маш тархмал байсан бөгөөд энэ нь заавал шоронд хорих шаардлагагүй болдог байжээ. Харин заримдаа нэг хавтанд хэд хэдэн хоригдлыг толгойгоор нь холбон хийдэг байсан байна. Энэ үед ч гэр бүлийн хүмүүс нь өөрсдөө тухайн гэмт хэрэгтэн, хоригдлыг хооллох ёстой байжээ.
12. Хавтан зүүж гинжлүүлэх
Хятадын хамгийн аймшигт цаазын ялаар толгойг нь цавчих ял ордог байжээ. Учир нь тухайн хүн нас барахынхаа өмнө ямар байсан тэр дүрээрээ хойд дүрдээ очдог гэж Хятадууд итгэдэг. Тиймээс цаазын ял авсан хүнийг толгойг нь цавчуулахгүй байхын төлөө гэр бүл нь авилга өгөхөд ч бэлэн байдаг байжээ.
13. Боож амийг нь хороох
Харин боож амийг нь хороох гэсэн ял сонссон хүмүүсийн хувьд хүзүүгээр нь уяа уяж шонд холбодог байжээ. Уяаных нь үзүүр тухайн ялыг гүйцэлдүүлж буй хүний гарт байх бөгөөд тусгай модонд ороож хоолойг нь боож эхэлдэг байсан байна. Хоолойг нь боож амийг нь хороох ял нь тийм ч аймаар тамлал биш хэмээн үздэг байжээ. Учир нь ял гүйцэлдүүлэгчид уяаг суллаж амьсгал авах боломжийг олгодог байсан байна.
14. Босоо хавтан
2 метр орчим өндөр дээр босоо хавтанг тогтоодог байжээ. Яллагдагчийг тоосгон дээр зогсоож хоолойг нь хавтанд хийдэг байсан бөгөөд бага багаар тоосгыг нь буулгадаг байв. Ингээд тоосгыг буулгах бүрт тухайн хүний хоолой боогддог байна. Энэ ял нь бүтэн сарын турш үргэлжлэх магадлалтай байжээ.
15. Буудаж яллах
Түүх судлаачдын үзэж байгаагаар, Хятадад 1900 оноос эхлэн боловсронгуй цаазын ял үйлчилж эхэлсэн гэнэ. Энэ үед Францын түрэмгийлэгчдийн буугаар буудаж хороож байжээ.
